28 Haziran 1945'de devlet demir yollarında memur olan Halit Şoray ve ev hanımı Meliha Şoray'ın kızı olarak İstanbul'da dünyaya geldi. Ekonomik açıdan sıkıntılar yaşayan bir ailesi olan Şoray, öğrenimine Rami Taş okulunda başladı. Sürekli olarak mahalle değiştirdiklerinden, farklı okullara devam etmek zorunda kalan Şoray, ilköğrenimini 1956’da Feriköy İlkokulu'nda tamamladı.
Şoray’ın babası bir süre sonra işini bırakıp polis memuru oldu, annesi ise bir lastik fabrikasında çalışmaya başladı. Zorlu yaşam koşulları sebebiyle Şoray, küçük yaşta evin işleriyle ilgilenmek zorunda kalmıştı. 1954’te kız kardeşi Nazan Şoray dünyaya geldikten sonra anne babası arasındaki geçimsizlik üst noktalara ulaşmıştı ve çift boşanma kararı aldı. Kız kardeşiyle birlikte annesinde kalan Şoray, liseye devam ediyordu. Boşanma sonrası Karagümrük'teki Sarmaşık Sokak’a taşınan aileyi yine zorlu günler bekliyordu. Ancak Şoray'ın ev sahiplerinin kızı Emel Yıldız'la taşınması hayatının dönüm noktalarından biri olacaktı. Yıldız sayesinde Yeşilçam'a adım atan Şoray'ı o dönem Nisan Haper’in asistanı olan Türker İnanoğlukeşfedecekti. Köyde Bir Kız Sevdim filmindeki rol için önceden Emel Yıldız'la anlaşılmasına rağmen Şoray'a şans verildi. Annesi Meliha Şoray kızının aktris olmasını istemediği halde maddi sıkıntıları yüzünden çalışmasına onay vermişti. İlk filmi için kamera önüne geçen Şoray'ı sinemada uzun soluklu bir kariyer dönemi bekliyordu.
O dönemde henüz 15 yaşında olan ve Şadi Çadırcı ile nişanlı olan Şoray, ilk filminden sonra yeni teklifler almaya başlamıştı. Bir süre sonra Çadırcı'dan ayrılıp İnanoğlu ile nişanlanan oyuncu, Aşk Rüzgarı ve Utanmaz Adam filmlerinden sonra basının da dikkatini çekmeye başladı ve dönemin ün yapmış haftalık popüler dergilerinden “Sinema" için kapak kızı seçildi. Şoray'ın 15 Mart 1961'de basılan dergiyle artık yüzü tanınmaya başlamıştı. Sinema dergisinin ardından Artist, Büyük Gazete ve Ses gibi yayınlarda da görüldü.
Eylül 1962’de bir film setinde tanıştığı Rüçhan Adlı’nın Şoray’ın hayatında önemli bir rolü olacaktı. Zira baba sevgisini kendisinden 23 yaş büyük olan Adlı'da bulan Şoray, bu ilişkisini yirmi yıl gibi uzun bir süre sürdürecekti. Rüçhan Adlı'nın evli olması nedeniyle magazin basınında haklarında birçok şey yazılıp çizilen çift, tüm olumsuzluklara rağmen birlikte olmayı seçmişlerdi. Şoray’ın Sultan olarak anılmasında ve "Şoray Kanunları" olarak nitelendirilen kurallarının oluşmasında Rüçhan Adlı'nın büyük rolü vardı. Zira Adlı, Şoray'ın her filmde rol almasını istemiyor, dekolte giymesine, filmlerdeki ağır çalışma koşullarına ve öpüşmesine karşı çıkıyordu. Adlı, oyuncuya bazı kısıtlamalar getiriyordu ve ona "Sultanım" diye hitap ediyordu. Bu hitap biçimi daha sonra dönemin ünlü yayınlarında haber oldu ve Şoray, "Sultan" lakabıyla anılmaya başladı.
Şoray “Otobüs Yolcuları”ndan sonra, aktris olarak kendini iyice yetiştirmiş olduğu görülen Acı Hayat'ta rol aldı. Sinema yazarları tarafından “Yılın filmi” seçilen Acı Hayat, Şoray'a 1964’te I. Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde en iyi kadın oyuncu ödülünü kazandırdı. Şoray, filmografisi için oldukça önemli olan bu filmdeki rolüyle sinema eleştirmenleri ve senaristlerden büyük övgüler aldı.
Şoray sayesinde ailesinin maddi durumu da düzelmiş, üst üste çektiği filmlerle oyunculukta kendine sağlam bir yer edinmeye başlamıştı. Dönemin ünlü yapımcıları ve film şirketi sahipleri Murat Köseoğlu (Aca Film), Osman Seden (Kemal Film), Nevzat Pesen(Pesen film) Şoray'ı filmlerinde oynatabilmek için birbirleriyle yarışıyorlardı. Oyuncu 60'lı yıllara çok kısa sürede damgasını vurmuş,1965'te Fatma Girik, Hülya Koçyiğit, Filiz Akın'la birlikte Türk sinemasının en iyi dört kadın oyuncusundan biri olmuştu. Aynı yıl rol aldığı “Sürtük” adlı film, Türk sinema tarihi açısından önemliydi, zira inanılmaz bir seyirci rakamına ulaşmış, Şoray’ı büyük bir yıldız yapmış ve gazino filmleri dönemini başlatmıştı.
Ancak 1966'dan sonra yapımcıların para makinesi olarak gördüğü Şoray, ardı ardına benzer konulu filmler çekmeye başlamıştı ve sinemalarda sadece Şoray filmleri gösteriliyordu. Bu durum oyuncunun filmlerine gösterilen ilgiden kaynaklanıyordu ancak sinema izleyicisinde bir süre sonra bıkkınlık yaratmaya başlamıştı.
70’lerin başında yine zirvede görünen Şoray, 1972 yılıyla birlikte mesleki yaşamında yeni bir döneme başladı. Zira film sayısını ciddi anlamda azaltma kararı almıştı. Aynı yıl çektiği Cemo ve Dönüş filmleriyle başarı kazanan Şoray için Dönüş filmi ayrı bir önem taşıyordu. Çünkü oyuncunun ilk yönetmenlik deneyimiydi. Tepkilerle karşılaşsa da o dönemde hapiste olan Yılmaz Güney'den rejisörlüğü için kutlama mesajı alan Şoray'ın kendine güveni arttı. Film yılın en büyük hâsılat getiren yapımı olmasının dışında 1973yılında “Moskova Film Festivali”nde özel bir ödül aldı. İkinci yönetmenlik denemesi olan Azapta için 1973'te kamera arkasına geçen Şoray, ilki kadar başarılı olamadı.
70’li yıllarda ortaya çıkan porno film furyasının yanında muhtıra nedeniyle de Şoray, bu süreç içinde çok az yapımda yer aldı. Bunlardan biri de Atıf Yılmaz’ın yönetmenliğinde büyük ses getiren ve başrollerini Kadir İnanır’la birlikte paylaştıkları Selvi Boylum Al Yazmalım’dı.
80’ler, Şoray’ın hem özel hayatında hem de sinema kariyerinde önemli değişikliklerin gerçekleştiği yıllar oldu. Zira oyuncu, 1983’te Rüçhan Adlı’yla 20 yıl süren ilişkisini sona erdirdikten sonra, Şoray kanunlarının pek hükmü kalmamıştı. Kendisi gibi oyuncu olanCihan Ünal’la yine 1983’te dünya evine giren Şoray’ın 1 yıl sonra annesi hayata gözlerini yumdu. 1985 yılında kızı Yağmur Ünaldünyaya geldikten sonra Şoray film çalışmalarına bir süre ara verdi ve 1987’de Hayallerim Aşkım ve Sen’de başrolde oynadı. Aynı yıl Ünal’dan boşanan Şoray, Rumuz Goncagül, Gramofon Avrat, Soğuktu ve Yağmur Çiseliyordu gibi başarılı filmlerde rol aldı. 1993’teAziz Nesin’in aynı adlı romanından beyaz perdeye uyarlanan Tatlı Betüş isimli TV dizisinde kamera önüne geçtikten sonra ona Altın Portakal’da ikinci kez en iyi kadın oyuncu ödülünü kazandıracak olan Bir Aşk Uğruna 1994’te vizyondaydı. Aynı yıl babasını bir yıl sonra da büyük aşkı Rüçhan Adlı’yı kaybeden Sultan, Yerçekimli Aşklar, Nihavend Mucize gibi yapımlardan sonra, Türk televizyon tarihinde çok önemli bir yere sahip olan İkinci Bahar’da Hanım rolünü canlandırdı. 2001’de TV izleyicisiyle Haluk Bilginer’le başrolleri paylaştıkları Tatlı Hayat ile yeniden buluşan Şoray, 1997’den sonra ilk kez uzun bir metrajlı bir filmle kamera önüne geçecekti:Gönderilmemiş Mektuplar.
Şoray, Mürüvvetsiz Mürüvvet ve Cemile isimli TV dizilerinden sonra son olarak 2006’da Uğur Yücel’in yönetmenliğini yaptığı “Hayatımın Kadınısın” isimli filmle izleyiciyle buluşmuştur.
ÖDÜLLERİ
- 1964: 1964 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü, Acı Hayat
- 1968: 1968 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü, Vesikalı Yarim
- 1972: 5. Altın Koza Film Festivali - En başarılı kadın oyuncu
- 1972: 1. Altın Kelebek Ödülleri, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü
- 1973: Moskova Film Festivali (Rusya) - Özel Ödül, Dönüş
- 1978: Taşkent Film Festivali - Uluslararası Aytmatov Kulübü Geleneksel Ödülü, Selvi Boylum, Al Yazmalım
- 1987: 1987 Antalya Altın Portakal Film Festivali - En İyi Kadın Oyuncu, Hayallerim, Aşkın ve Sen
- 1990: 2. İzmir Film Festivali - Altın Artemis Onur Ödülü
- 1991: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı ünvanı
- 1992: 8. Bastia Akdeniz Sinemaları Festivali - En İyi Kadın Oyuncu, Soğuktu Ve Yağmur Çiseliyordu
- 1994: 6. Ankara Uluslararası Film Festivali - Emek Ödülü
- 1994: 1994 Antalya Altın Portakal Film Festivali - En İyi Kadın Oyuncu, Bir Aşk Uğruna
- 1996: 15. Uluslararası İstanbul Film Festivali - Sinema Onur Ödülü
- 1999: Roma Film Festivali - Büyük Ödül
- 1999: 2. Uçan Süpürge Kadın Filmleri Festivali - Kadın Yönetmen Ödülü
- 2000: Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi - Zirvedekiler 2000 Ödülü
- 2001: Akademi İstanbul - Yılın En Başarılı Sanatçısı Ödülü
- 2009: Sadri Alışık Ödülleri - onur Ödülü
- 2013: Engelsiz Yaşam Vakfı - Türk Sineması Üstün Başarı Ödülü
- 2013: 11. Türk Film Festivali - Onur Ödülü
FİLMLERİ
| 1960 | Köyde Bir Kız Sevdim | ||
| Aşk Rüzgarı | Nil | ||
| Güzeller Resmi Geçidi | Ayşe | ||
| 1961 | Otobüs Yolcuları | Nevin | |
| Melekler Şahidimdir | Zeynep | ||
| Siyah Melek (Zincirler Kırılırken) | Nesrin | ||
| Hatırla Sevgilim | Türkân | ||
| Utanmaz Adam | Sevim | ||
| Sevimli Haydut | Emine | ||
| Kaderin Önüne Geçilmez | |||
| Gönülden Gönüle | Nazan | ||
| Dikenli Gül | |||
| Aşk Ve Yumruk | Tülin | ||
| Afacan | |||
| Kardeş Uğruna | |||
| 1962 | Biz de Arkadaş mıyız? | Nihal | |
| Acı Hayat | Nermin | ||
| Lekeli Kadın | Türkân | ||
| Billur Köşk | |||
| Bir Haydut Sevdim | |||
| Bardaktaki Adam | |||
| Aşk Yarışı | Zeynep | ||
| Zorlu Damatl | Gönül | ||
| Allah Seviniz Dedi | |||
| Kırmızı Karanfiller | Türkan | ||
| Dikmen Yıldızı | |||
| Ümitler Kırılınca | Oya | ||
| Ne Şeker Şey | Canan, Jale | ||
| 1963 | Adanalı Tayfur | Türkan | |
| Köroğlu (Dağlar Kralı) | Türkân Sultan | ||
| Beni Osman Öldürdü | Türkân | ||
| Acı Aşk | |||
| Çapkın Kız | Suna | ||
| Küçük Beyin Kısmeti | Pervin | ||
| Sayın Bayan | Türkân Bayraktar | ||
| İki Kocalı Kadın | Sibel | ||
| Çalınan Aşk | Aysel, Günsel | ||
| Bütün Suçumuz Sevmek | Türkan | ||
| Badem Şekeri | Güner Pirinçeken | ||
| Genç Kızlar | Behlül, Eylül Servan | ||
| Ayşecik Canımın İçi | Elif | ||
| 1964 | Adanalı Tayfur Kardeşler | Türkân | |
| Dağların Aslanı | |||
| Mualla | Mualla | ||
| Fıstık Gibi Maşallah | Gülten | ||
| Kızgın Delikanlı | Avukat Sevil | ||
| Anasının Kuzusu | Türkân | ||
| Macera Kadını | |||
| Kader Kapıyı Çaldı | Leyla | ||
| Gözleri Ömre Bedel | Leyla | ||
| Gençlik Rüzgarı | Fatma Nur Erden | ||
| Bücür | |||
| Yılların Ardından | Berna | ||
| Bomba Gibi Kız | Leyla | ||
| Öksüz Kız | |||
| 1965 | Ekmekçi Kadın | Ayşe, Zehra, Leyla | |
| Elveda Sevgilim | Türkân Kadiroğlu | ||
| Seven Kadın Unutmaz | Türkân | ||
| Komşunun Tavuğu | Türkân | ||
| Sürtük | Naciye | ||
| Siyah Gözler | Türkân | ||
| Hayatımın Kadını | |||
| Garip Bir İzdivaç | Zeynep Gökalp | ||
| Veda Busesi | Türkân | ||
| Vahşi Gelin | Ayşegül | ||
| 1966 | Altın Küpeler | Aylin | |
| Sana Layık Değilim | Türkân | ||
| Akşam Güneşi | Jülide | ||
| Çalıkuşu | Feride | ||
| Kenarın Dilberi | Şarkıcı | ||
| Meleklerin İntikamı | Türkân, Peri | ||
| Anaların Günahı | |||
| Düğün Gecesi | Zeynep | ||
| Siyah Gül | Gül | ||
| Meyhanenin Gülü | Gül | ||
| Karanfilli Kadın | |||
| Günahkâr Kadın | Türkân | ||
| Ferhat ile Şirin | Şirin | ||
| Eli Maşalı | |||
| El Kızı | Nazan | ||
| Çamaşırcı Güzeli | |||
| 1967 | Bir Dağ Masalı | Lale | |
| Bir Soförun Gizli Defteri | |||
| Ayrılsak da Beraberiz | Fatma | ||
| Ağlayan Kadın | Şükran, Leyla | ||
| Ana | Döndü | ||
| Sinekli Bakkal | Rabia | ||
| Ölümsüz Kadın | |||
| Kelepçeli Melek | Nevin Erdem | ||
| Kara Duvaklı Gelin | Perihan | ||
| Her Zaman Kalbimdesin | |||
| Tapılacak Kadın | Türkan Ay | ||
| 1968 | Kahveci Güzeli | Nermin | |
| Vesikalı Yarim | Sabiha | ||
| Abbase Sultan | Abbase | ||
| Ayşem | Ayşe | ||
| Hapishane Gelini | Çengi Naciye | ||
| Kadın Severse | Leyla | ||
| Dünyanın En Güzel Kadını | Türkan Moray | ||
| Aşk Eski Bir Yalan | Handan | ||
| Artık Sevmeyeceğim | Nesrin, Leyla | ||
| Ağla Gözlerim | Leyla, Hicran | ||
| Kadın İntikamı | Handan | ||
| Kadın Değil, Baş Belası | Çengi Naciye | ||
| 1969 | Fosforlu Cevriyem | Fosforlu | |
| Bana Derler Fosforlu | Fosforlu Cevriye Necla | ||
| Aşk Mabudesi | Leyla Gürsoy/Ayla Gül | ||
| Buruk Acı | Ülker | ||
| Kölen Olayım | Azize | ||
| Sonbahar Rüzgarları | Nalan Akçam | ||
| Sana Dönmeyeceğim | Leyla Taner | ||
| Seninle Ölmek İstiyorum | Selma | ||
| Ateşli Çingene | Gelincik | ||
| Günah Bende mi? | Müvin | ||
| 1970 | Bülbül Yuvası | Nerime | |
| Buğulu Gözler | Canan | ||
| Arım, Balım, Peteğim | Zeynep | ||
| Kara Gözlüm | Azize | Balıkçı güzeli ünlü şarkıcı olur | |
| Hayatım Sana Feda | Zeynep Sonar | ||
| Ağlayan Melek | Sabahat | ||
| Tatlı Meleğim | Leyla | ||
| Mazi Kalbimde Yaradır | Şükran/Türkan | ||
| Birleşen Yollar | Feyza | ||
| Merhamet | Zeynep | ||
| Herkesin Sevgilisi | Türkan Alpay | ||
| Mağrur Kadın | Meral | ||
| 1971 | Sevmek Ve Ölmek Zamanı | Emel Sayar | |
| Gelin Çiçeği | Arzu | ||
| Ateş Parçası | Azize | ||
| Melek Mi Şeytan Mı? / Asrın Kadını | Nesrin | ||
| Mavi Eşarp | Leyla | ||
| Unutulan Kadın | Zeynep | ||
| Yedi Kocalı Hürmüz | Hürmüz | ||
| Güllü | Güllü / Gül | Ediz Hun | |
| Bir Kadın Kayboldu | Selma | ||
| Gülüm, Dalım, Çiçeğim | Leyla Ergüvenç/Şaziye | ||
| Bir Genç Kızın Romanı | Selma | Ediz Hun | |
| 1972 | Cemo | Cemo | |
| Zulüm | Ayla | ||
| Dönüş | Gülcan | Kadir İnanır | |
| Sisli Hatıralar | Dürrin Akbel | ||
| Vukuat Var | Güllü | ||
| Çile | Elif | ||
| 1973 | Mahpus | Ümmühan | |
| Güllü Geliyor Güllü | Güllü Fındıkoğlu | Ediz Hun | |
| Azap | Elif | ||
| Sultan Gelin | Sultan | ||
| Asiye Nasıl Kurtulur? | Asiye | ||
| Yalancı / Çok Yalnızım | Zeynep | ||
| Namus Borcu | Gurbet | ||
| Gazi Kadın / Nene Hatun | Zeynep | ||
| Dert Bende | Süreyya | ||
| 1974 | Şenlik Var / Bal Kız | Zeliş / Leyla Taner | |
| Yüreğimde Yare Var | Nurten | ||
| Çılgınlar | Selma / Cavidan | ||
| Açlık | Meryem | ||
| 1975 | Acele Koca Aranıyor | Melike | |
| 1976 | Deprem | Zeynep | |
| Bodrum Hakimi | Mefaret Tüzün | ||
| Devlerin Aşkı | Türkan | ||
| 1977 | Selvi Boylum, Al Yazmalım | Asya | |
| Baraj | Aysel | ||
| Dila Hanım | Dila Hanım | ||
| 1978 | Sultan | Sultan | |
| Bir Aşk Masalı | Banu | ||
| Cevriyem | Cevriye | ||
| Tatlı Nigar | Nigar | ||
| 1979 | Aşk ve Nefret | ||
| Hazal | Hazal | ||
| Küskün Çiçek | Zeynep | ||
| 1981 | Yılanı Öldürseler | Esme | |
| 1982 | Mine | Mine | |
| Seni Kalbime Gömdüm | Eylül | ||
| 1983 | Metres | Feride | |
| Seni Seviyorum | Aygül / Selma | ||
| 1984 | Bir Sevgi İstiyorum | Melike | |
| 1985 | Körebe | Meral | |
| Bir Kadın Bir Hayat | Nuran | ||
| 1987 | Hayallerim, Aşkım ve Sen | Derya Altınay | |
| Gramofon Avrat | Cemile | ||
| On Kadın | Füsun | ||
| Rumuz Goncagül | Gülsün | ||
| 1988 | Ada | ||
| 1989 | Ölü Bir Deniz | Yüksel | |
| 1990 | Berdel | Hanım | |
| Soğuktu Ve Yağmur Çiseliyordu | Leyla | ||
| 1991 | Menekşe Koyu | ||
| 1993 | Şahmaran | Sultan | |
| 1994 | Bir Aşk Uğruna | Selma | |
| 1995 | Yer Çekimli Aşklar | ||
| 1997 | Nihavend Mucize | Suzan | |
| 2002 | Gönderilmemiş Mektuplar | Gülfem | |
| 2004 | Mürüvvetsiz Mürüvvet | Mürüvvet | TV Filmi |
| 2006 | Ayın Yıldızı | Karagümrüklü Karakız | TV Filmi |
| Aşk Beklemez | TV Filmi | ||
| Hayatımın Kadınısın | Asuman Karaca | ||
| 2007 | Hicran Sokağı | Sabahat | |
| Suna | Suna | ||
| Televizyon | |||
|---|---|---|---|
| Yıl | Başlık | Rolü | Notlar |
| 1993 | Tatlı Betüş | Betüş | Show TV'de yayımlanmış televizyon dizisidir. |
| 1994 | Bir Aşk Uğruna | Selma | Atv'de yayımlanmış televizyon dizisidir. |
| 1996 | Gözlerinde Son Gece | Star TV'de yayımlanmış televizyon dizisidir. | |
| 1998 | İkinci Bahar | Hanım | Atv'de yayımlanmış televizyon dizisidir. |
| 2001 | Tatlı Hayat | Sevinç | Show Tv'de yayımlanmış televizyon dizisidir. |
| 2006 | Cemile | ||
| 2007 | Aşk Yeniden | Lale | |
| 2008 | Vurgun | ||
| 2009 | Altın Kızlar | İnciye | Atv'de yayımlanmış bir televizyon dizisidir. |
| 2012 | Bir Zamanlar Osmanlı: Kıyam | Hatice Sultan | TRT'de yayımlanan bir televizyon dizisidir. |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder